Söve; yüksek dansiteli olan eps (köpük) blokların kesim işleminden sonra içerisinde akrilik ve amonyak gibi karışımların bulunduğu harcın üzerine sıvama veya püskürtme tekniğiyle uygulanmasından sonra üretilen çevreci bir kaplama malzemesidir. ‘Söve Nedir?’ sorusunun en kısa tanımı ise; dekorasyon ve yalıtıma yardımcı olması için kullanılan mimari yapı elemanıdır.
Yalıtım ve mantolama konusunda farklı bir çeşit ortaya koyan söve mantolama işlemi, yapılara kattığı değer ve estetik ile günden güne ön plana çıkmıştır. Halk arasında söve denildiğinde, estetik görünüme sahip olan ve binaların yenilenmesinde kullanılan malzeme ve işlem akıllara gelmektedir. Söve kişisel renk tercihine uygun olarak çeşitli renkteki dış cephe boyası yapabilmeye imkan sağlar ve bu özelliği sayesinde dış ve iç cephe için sınırsız modelde tasarım oluşturulabilir. Söve yapıların daha estetik ve yeni gibi görünmesini sağlamak amacıyla kullanılabilir.
Sövenin bünyesindeki strafor köpük sayesinde ısı ve ses yalıtımında etkilidir. Ayrıca, iklim şartlarına karşı da dayanıklı yapıdadır. Dış cephede bulunan söve uygulamaları, dekoratif görüntüsünün yanı sıra, oldukça uzun ömürlüdür. Söve, yapıları yağmur suyu ve dışarıdan gelebilecek her türlü sıvı maddeden korumak için kullanılır. Zaman içerisinde yıpranmasını ve kirlenmesini engellemek için özel boyalar kullanılır. Söve uygulamalarında kaliteli malzeme ve profesyonel yöntemler kullanıldığı zaman uzun yıllar boyunca yapılara değer katmaktadır.
Söve, estetik ve dayanıklı yapısıyla birçok yerde kullanılır. Sövenin kullanım amaçları dekorasyon veya yalıtım amaçlı olabilir. Kapı ve pencereleri yağmur sularından korumak için kullanılabildiği gibi, yapıların genel görünüşünde estetik bir etki oluşturması için de tercih edilebilmektedir. Eski yapılarda estetik bir görünüm kazandırmak için kullanılması oldukça yaygındır. Taş binalarda kapı ve pencere boşluklarını sağlamlaştırmak amaçlı da geçmiş dönemlerde kullanılmıştır. Bu amaçla yapılan söve uygulamaları taş ahşap veya mermer ile yapılmaktaydı. Günümüzde ise, ısı yalıtım yöntemlerinin gelişmesiyle birlikte, söve uygulamalarında strafor köpük kullanılmaktadır. Strafor ile yapılan söve uygulaması ; dayanıklı, estetik ve yalıtıma uygun bir şekilde yapılabilmektedir.
Genel olarak sövenin kullanım alanlarına baktığımızda; dış cephe pencere etrafları, iç yüzeyler, balkon kapıları çevresi, kapı kenarları, çatı saçak altları, kolon giydirmelerinde, kat silmeleri, komple dış cephe süsleme ve kaplamaları gibi yerlerde kullanılmaktadır.
Bir nesneyi veya ortamı ses, su, nem, sıcak ve soğuk gibi faktörlerin etkilerinden izole etmek için alınan önlemlere ‘yalıtım’ denir. Yalıtım, çeşitli kullanılan malzemelerle yapı içerisindeki enerji akışını kontrol altına almaya yardımcı olur. Yalıtımın; ısı yalıtımı, ses yalıtımı, tesisat yalıtımı, yangın yalıtımı gibi birçok türü bulunmaktadır ve bu türlere bağlı olarak kullanılan yalıtım teknikleri ve yalıtım malzemeleri de bulunmaktadır. ‘Yapılarda, yalıtıma neden ihtiyaç duyuyoruz?’ sorusuna cevap aradığımızda, enerji verimi birincil nedendir. Kalıcı olması ve bakım gerektirmemesi, konforlu olması, sağlıklı bir yaşam ortamı sunması, dışardan gelen sesin emilmesini sağlayarak gürültüyü önlemesi, ısınma ve çevreye atılan zararlı gaz miktarının azalması diğer nedenlerdendir.
Isı yalıtımı ile yapı içerisinden çevreye olan ısı geçişini en aza indirgemek hedeflenir. Yüksek sıcaklıktan düşük sıcaklığa ısı geçme eğiliminde olduğu için ısı farkı olan alanlarda, ısının bu eğilimine direnç oluşturmak amacıyla ısı yalıtımı uygulanır. Yapılarda ısı yalıtımı sadece dış cephelere yapılmamalıdır, temelden çatıya kadar enerji kaçağını önleyecek şekilde yalıtım yapılmalıdır. Yapılardaki ısı yalıtımı sayesinde ısı geçişi engellendiğinde, yazları serin ve kışları sıcak ortamlarda yaşamak kolaylaşmaktadır.
Yalıtım en temel neden olarak enerji tasarrufu için gereklidir. Enerjiyi korumak, maddi tasarruf sağlar. Yalıtımın uygulanmadığı yapılarda hiç de az sayılmayacak derecede israf oluşmaktadır. Bu durum hem ülke hem de bireysel ekonomide ciddi olumsuz etkiler yaratır. Yaşadığımız bölgenin değişen iklim koşulları göz önüne alındığında israfın önlenmesi gerekmektedir. Enerji tasarrufu odaklı yapılar üretilerek yapılarda kullanılan enerji miktarı azaltılabilir. Enerji kaybının azaltılmasının sürekliliği için doğru yalıtım malzemesi ve doğru yalıtım uygulamaları yapılması önemlidir. Isı yalıtımını kaliteli bir şekilde yapmak önemlidir.
Isı yalıtımıyla ısının dengeli dağılması sağlanır. Isı kaybı, yoğuşma, hava akımı gibi olumsuz durumların oluşmasını ısı yalıtımı engeller. Aynı zamanda; küf, nem gibi yaşam konforunu engelleyen maddelerin oluşumunu engeller ve sağlıklı bir ortam oluşmasına yardımcı olur. Isı yalıtımı, halk dilinde paslanma olarak bilinen korozyonun da oluşumunu engellemeye yarar. Bütün bu nedenler bile yalıtımın gerekli olduğunun kanıtıdır. Ek olarak; ısı yalıtımı enerji tüketimini azalttığı için fazla enerji tüketimine bağlı oluşan hava kirliliğini engeller. Sıcaklık değişimine bağlı meydana gelen yapılardaki çatlak oluşumunun engellenmesi ısı yalıtımıyla mümkündür. Isı yalıtımının bir başka faydası, yıpranmış ve eski yapılara yeni bir görünüm kazandırabilir. Isı yalıtımıyla oluşan enerji tasarrufu, ısı yalıtımı uygulaması sürecindeki maliyeti kısa sürede karşılamaktadır. Bununla birlikte, sunduğu kaliteli yaşam alanı da kâr olarak kalmaktadır.
Isı yalıtımı, yeni binalar için yasal zorunluluktur. 2000 yılından bu yana yürürlükte olan “Binalarda Isı Yalıtım Yönetmeliği” ne göre, bu tarihten sonra inşa edilen yapılar ısı yalıtımı olacak şekilde projelendirilmesi yapılıyor. Yönetmeliğin 1 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe giren revizyonu gereğince, mevcut eski binaların tadilatla yenilenen ve ilave edilen kısımları da enerji verimli olarak projelendirilmek zorundadır.
5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkartılan Binalarda Enerji Performansı yönetmeliğine göre, 1 Ocak 2011’tarihi itibari ile 50 m² üzeri inşaat alanına sahip tüm binalarda Enerji Kimlik Belgesi çıkarılması zorunlu hale gelmiştir. Enerji Kimlik Belgesinin çıkartılmaması da yeni pek çok yaptırım ve maddi külfeti beraberinde getirerek, ısı yalıtımını zorunlu hale getirmiştir.
Belirli bir sıcaklığı olan alanın sıcaklığını koruması için ve ısının sıcaklık farkı olan alana doğru olan akışını engelleme amaçlı yapılan işleme ‘mantolama’ denir. Kısacası; ısı kaybına engel olmak için ya da minimuma indirgenmek için yapılan bir işlemdir. Mantolama işlemi, yapıların dış yüzeyini bir manto gibi sararak ısı kaybını veya kazancını önlemek amaçlı yapılan bir işlemdir. Bu nedenle, mantolama işleminde kullanılacak malzemenin ısı iletim katsayısı düşük ve yalıtıma uygun olmalıdır. Kullanılacak malzeme; su ve neme karşı dirençli olmalıdır, ısı tutucu özelliği olmalıdır, işlenmesi kolay olmalıdır, dayanıklı, ekonomik ve basınca karşı direnci yüksek olmalıdır.
Mantolama işleminin; yapılarda çatlakların oluşma riskinin engellenmesi, enerji tasarrufu, sağlıklı bir yaşam ortamı oluşması gibi birçok olumlu etkileri vardır. Ek olarak; Mantolama, yapının ruhuna özgü olarak birçok farklı desende veya renkte yapılmasının da avantajı vardır. Bu sayede, estetik olarak sayısız alternatif ve tasarım olanağı sağlar.
Mantolama uygulaması yapılırken ilk olarak mantolama malzemelerinin yapışma kalitesini düşürebilecek kalıntılar temizlenir ve yağdan arındırılmış, tozsuz bir zemin hazırlanır. Mantolama uygulaması yapılacak yüzeyde topraktan yukarıya doğru oluşan nem olmaması için drenaj uygulaması tamamlanmış olmalıdır. Mantolama yapılacak yüzeyde çatlak veya kabarmış yüzey varsa tamiri yapılır. Bina cephesinde bulunan mevcut boya ve sıvaların kontrolü yapılır ve böylelikle mantolama uygulaması için temiz bir zemin elde edilir. Mantolama yapılacak cephe yüzeyi sıva yapılır. Sonraki aşamada, straforlar levha yapıştırma harcı ile sıva yapılmış yüzeye yapıştırılır. Straforlar, plastik çivili ısı yalıtım sistemi dübelleri ile cepheye sabitlendikten sonra tekrar straforlar yapıştırılır. Cephe yüzeyi bitene kadar süreç devam eder. Ardından, strafor levhaların zamanla oluşabilecek ayrılma risklerini önlemek için pencere köşeleri ve bina köşeleri köşe profili ile kaplanır. Son aşama olarak, sıva ve boyama işlemleri yapılarak mantolama işlemi sonlandırılır.